Valdés Penintsulako baleak

"Baleak eta euskaldunak" saioa egin ondoren, gure herriko baleez hitz egingo dugu.

Egia esan, ez dut ia ezer baleei buruz ezagutzen. Areago, ez dut inoiz balearik ikusi (beno, bakarrik telebistan, baina ez da gauza bera, noski). Horregatik, interneten aurkitu dudan testu txiki bat itzuliko dut.

Valdés Penintsulan agertzen den balea “Franca Austral”-a da eta artikulu honen arabera, ezpezie hau oso lagunkoia, soziablea, denez, arazorik gabe ikus daiteke, bai kostaldetik, bai txalupa turistiko batetik. Argentinan monumentu naturala aitortu dute eta urtero gero eta jende gehiago etortzen da izugarrizko animali hau ikustera.
“Franca Austral” baleak, buruan sortzen zaizkien kailuei esker, oso erraz identifikatzen dira. Ez dute bizkar-hegatsik, isats-hegatsa baizik (salto egiten dutenean ondo ikus daiteke).

Ugaztuna (ugatzak-mamas-dituena) izateagatik 4 edo 5 minutu bakarrik ematen dituzte uretan murgilduta. Dena den, arriskuan egonez gero, 40 minutu arte iraun dezakete eta ez dute150 metroko sakonera gainditzen.
Nahiz eta Antartidan elikatzen diren (planktonez), Valdés Peninsulara ugaltzera joaten dira urtero. Maiatzetik abendura leku berean daudenez, peninsula bihurtu da baleak begiratzeko munduko tokirik onenetakoa.
Amak eta kumeak beti elkarrekin egoten dira eta jolasten ikustea oso hunkigarria da. Nolanahi ere, oraindik jazartzen jarraitzen dute.
“Franca Austral”-a 50 urtera hel daiteke eta, ehiza egonda ere, balea-populazioa ehuneko 7,5 gehitzen da urtero.

Baleak Argentinako kostaldean

"Baleak eta euskaldunak" saioa egin ondoren, gure herriko baleez hitz egingo dugu.

Valdes Penintsula Chubut probintzian dago. Bere pasaia basamortukoa eta basatia da. 1999an 1999tik, toki hau Gizatasunaren Ondarea da. Han ikusi ahal dugu: “Punta Norte”, “Punta Delgada”, “Punta Pirámides”, “Caleta Valdés”, “ Txorien Irla” eta “Ameghino Istmo”.
Patagoniako Valdés Penintsulan bale-Frankak ikusi daitezke, munduan ez dago horrelako beste tokirik. Behatz-ahurrekin ukitu daitezkeela dakigu. Ekaina-azaroa bitartean puntu-puntuan etortzen baitira. Hegoan negua denean, baleek beren kumeentzat Antartidako ur hotzak baino nahiago dituzte Valdés Penintsulako ur epelagoak. Sakonera gutxiko urak dira hauek, eta baleak begien bistan izaten dituzu; izan ere, baleak eurak ere oso begiluzeak dira, dena ikusi nahi, eta itsasontzien ondoan ibiltzen dira. Hori aukera hori! 15 metro luze eta 40 tonako animalia bat ia ukitu ahal izatea! Neguan, baleek babestuagoak diren lekuak bilatzen dituzte erditzeko eta negu-hasieran, hamaika balea Nuevo golkora iristen dira. Valdes Penintsulan bizi diren baleak, balea-frankak dira eta haien bizi itxaropena berrogeita hamar eta hirurogeita hamar urte bitartekoa da. Patagonian zortzi ehun ale bizi omen dira baina guztiak aldi berean ez. Hiru urtean behin, balekumeak izaten dituzte, ondorioz, balekumeak hobeki zaintzeko golkoetara hurbiltzen dira. Ernalketari dagokionez oso teoria bitxia dago; hau da, emeak hainbat arrekin sexua izan ondoren, zein izango den sabelaldia aurrera eramateko esperma erabakiko du.

Penintsula barnean egingo daikezkeen ibilbide ederrekin jarraituz gero, ñanduak, marak, flamenkoak, itsas elefanteak, itsas leihoak, besteak beste, ikusiko ditugu.

Baleak Uruguaiko kostaldean

"Baleak eta euskaldunak" saioa egin ondoren, gure herriko baleez hitz egingo dugu.

Baleak ikustea Uruguaiko kostaldean ez da berria. XVII. Mendean, 1789an hain zuzen ere, Espaniako Erregeak Carlos IV-ak iparraldeko itsasoak balearik gabe gelditzen ari zirela ikusi zuenean, hegoaldera joatea erabaki zuen. Horrela, “Real Compañía Marítima” sortu zuen balea-gintza ustiatzeko Espaniak zituen kolonia guztietan.

1790ean baleen ugaritasunagatik konpainiaren sukurtsal bat jarri zuten Punta Ballenan eta Gorriti Irlan, Punta del Esten.

Urte haietan balea asko agertzen zirelako, gure itsasoan, arrantzaleek arrakasta handia zuten. Hainbesteko arrakasta izan zuen jarduera horrek, agintariek Maldonado Departamenduaren armarria aldatzeko baimena eskatu zuten1803an.

Lehenengo armarriak 1778an, itsas lehoi bat erakusten zuen, baina 1803tik balea bat azaltzen da.

Nahiz eta jarduera honek hemen ez zuen aurrera egin, baleek gure kostaldea bisitatzen jarraitzen zuten.

Orain dela urte batzuetatik hemen balea gehiago ikus daitezke, abuztutik azarora. Ehiza debekuari esker baleen populazioa hazten ari da eta hau, arrazoi bat izan daiteke, baina ez da bakarra. Uruguai, garai batean, baleentzat elkartzeko tokia izan zen, eta agian orain animaliak antzinako leku garrantzitsu horretara itzultzen ari dira.

Gainera, baleak animalia migratzaileak direla oso ezaguna da. Haiek Peninsula de Valdésetik, Argentinatik, Santa Catarinara, Brasilera, bidaiatzen dira.

Uruguai bi leku hauen artean dagoenez, bere kostaldean baleak elkartzen dira eta ugaldu egiten dira. Horrek garrantzi biologikoa gero eta gehiago ematen die gure urei.

Azken egun hauetan berri bitxi bat agertu da. Argentinako zientifikoek baleen portaera ikertzen dute eta aldaketa batzuk aurkitu dituzte. Peninsula de Valdés-en antxetek baleak eta kumeak gero eta gehiago erasotzen dituzte. 1974an baleen %1ek erasoa sufritu zuen eta 2008an %76k.

Hori, Uruguaiko kostaldean migrazioa gehitzearen arrazoi bat izan daiteke.

Arrazoia edozein delarik ere, abuztutik azarora baleak, (gehienak espezie Franca) helduak, gazteak, eta kumeak ikusten dira Rochan, Maldonadon, baita Montevideon batzuetan ere.

Ekologistak, turistak, eta natura maitatzen dutenak urtero aliegatzen dira baleak ikusteko irrikan

Benetan ederra da hain animalia ederra eta berezia ikustea itsasoan lasai lasai saltoka eta dantzan.