Caa Yar edo Caa Yarí

Materaren inguruan elezahar, leienda, ugari dago. Baina, ziur aski, kontatuko dudana da ezagunena. Guaraniengandik jaso dugu elezahar eder hau: “Caa Yar edo Caa Yarí”. Orain dela denbora asko Tribu batek bizi zen lekua uztea erabaki zuen. Hor abiatu ziren, beraz, lur berri eta aberatsen bila.

Bazen taldean, izugarri saiatuta ere, tribuari jarraitu ezin zion agure bat, Yar zuen izena. Nekearen nekez, tribukoak utzi eta zegoen lekuan geratzea erabaki zuen. Bere alabak, aita horrela ikusita, uko egin zion tribukoekin jarraitzeari eta han geratu ziren biak. Yari zen alabaren izena.

Yarek etxe txiki bat eraiki zuen bere eskuekin, eta han geratu ziren biak bakarrik. Egun batean, gauez, oso izaki arraroa agertu zitzaien. Nahiz eta agertu zen gizona ezberdina izan, Yarík eta Yarek ondo hartu zuten, eta jaten eta edaten eman zioten.

Izaki arraroak Tupen Jainko onaren partetik opari bat eman zien, esker ona adierazteko: landare berezi bat sortu zuen eta Yari izena eman zion.

Baina, ez zen hori guztia, gehiago era bazen: aurrerantzean helduko zen jendeari ongietorria emateko edaria nola prestatu erakutsi zien aita-alabei. Horrela bihurtu zen Yary, agure zaharraren alaba bihozbera, landarearen babesle.

Yariren bihotz on eta eskuzabaltasunari esker, etxe hartatik pasatakoek zabaldu zuten landare kutuna munduan barrena.